การตัดแต่งกิ่งส้มเขียวหวาน
การตัดแต่งกิ่งส้มเขียวหวานคือการตัด แต่ง หรือปลิดผลบนช่อผลส้มเขียวหวาน เพื่อทำให้ปริมาณผลผลิตบนต้นลดน้อยลงในปริมาณที่สัมพันธ์กับทรงพุ่ม ส่งผลทำให้ผลส้มเขียวหวานที่หลังจากการตัดแต่งแล้วมีขนาดผลใหญ่ และรสชาติดีขึ้น
ส้มเขียวหวานเป็นไม้ผลที่ออกดอกเดี่ยว การออกดอกมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม อุณหภูมิ และความสมบูรณ์ของต้นที่เจ้าของเตรียมการมา หากทุกอย่างเหมาะสมดี ส้มเขียวหวานจะออกดอกติดผลดกทั่วทั้งทรงพุ่ม เกษตรกรเจ้าของสวนจำเป็นต้องพิจารณาว่าจะทำอย่างไรที่จะทำให้ส้มเขียวหวานมีคุณภาพ โดยใช้ปัจจัยการผลิตที่เหมาะสม ต้นไม่ทรุดโทรม การตัดแต่งกิ่งส้มเขียวหวานและการบริหารจัดการปุ๋ยจึงจำเป็นที่สุดในขณะนี้
ทำไมต้องแต่งกิ่งส้มเขียวหวาน?
-
ทำให้ผลส้มเขียวหวานมีคุณภาพดี ผลใหญ่ เนื้อนุ่ม รสชาติดี เป็นที่ต้องการของตลาดและผู้บริโภค
-
ช่วยลดการใช้ปัจจัยการผลิตเช่น ปุ๋ย น้ำ และสารเคมี
-
ได้ผลเกรดเข้าตลาดทั้งหมด (Marketable yields)
-
ขายได้ราคาสูง
-
ช่วยให้ต้นไม่ต้องแบกน้ำหนักผลบนต้นมากเกินไปอาจทำให้ต้นกิ่งหักหรือโค่นล้ม
-
ช่วยให้ต้นไม่ต้องสูญเสียธาตุอาหารมากเกิน ส่งผลให้ต้นทรุดโทรม ตาย หรือไม่ออกผลในฤดูต่อไปได้
ช่วงเวลาที่เหมาะสมในการตัดแต่งกิ่งส้มเขียวหวาน
ช่วงเวลาที่เหมาะสมที่สุดในการตัดแต่งกิ่งส้มเขียวหวาน คือ หลังส้มเขียวหวานติดผลแล้วประมาณ 30-60 วัน โดยมีขนาดประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร
วิธีตัดแต่งกิ่งส้มเขียวหวาน
-
ให้ผลหลังตัดแล้วกระจายทั่วทรงพุ่ม
-
กำหนดการไว้ผลที่ส่วนกลางและส่วนล่างของทรงพุ่ม ไม่ควรไว้ผลบนส่วนยอด ซึ่งยากต่อการจัดการ
-
ปริมาณผลสัมพันธ์ความสมบูรณ์ ขนาดทรงพุ่มและอายุของต้น เช่นอายุ 3 ปีควรไว้ผลประมาณ 20 กิโลกรัม อายุ 4 ปีควรไว้ผลประมาณ 50-60 กิโลกรัม อายุ 8 ปี ควรไว้ผลประมาณ 150 กิโลกรัม (ระวัง! การไว้ผลมากอาจทำให้ต้นโทรมเร็วได้)
ขั้นตอนการตัดแต่งกิ่งส้มเขียวหวาน
การตัดแต่งกิ่งส้มเขียวหวานจะต้องพิจารณาว่าจะดำเนินการตัดแต่งอย่างไรดี เพื่อทำให้ผลส้มเขียวหวานที่ดกมาก ๆ ลดลงในปริมาณที่เหมาะสม การเลือกตัดแต่งทีละผลอาจจะเป็นเรื่องยาก เสียเวลาและมีค่าใช้จ่ายสูง ดังนั้นควรเลือกตัดแต่งผลแบบยกกิ่ง (มีขั้นตอนการทำในการตัดแต่งช่อลำไย) จึงสะดวก ทำได้ง่ายที่สุด โดยมีหลักเกณฑ์ดังนี้
-
เลือกตัดกิ่งส้มเขียวหวานที่ติดผลที่มีขนาดเล็ก (รูปที่ 1) ออกกระจายให้ทั่วทรงพุ่ม
-
อัตราส่วนกิ่งที่ตัดออกประมาณ 10-20% ของปริมาณกิ่งที่ติดผลทั้งหมด
ข้อควรระวังในการตัดแต่งกิ่งส้มเขียวหวาน
-
ก่อนลงมือตัดแต่งต้องแน่ใจแล้วว่าการตัดครั้งนี้จะให้ผลคุ้มค่ามากกว่าการไม่ตัด และไม่มีวิธีอื่นที่ดีกว่านี้แล้ว
-
ระยะที่เหมาะสมควรเป็นระยะ 30-60 วัน ขนาดผลส้มเขียวหวานมีขนาดเท่าหัวแม่มือ ประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร หากเล็กไปผลอาจหลุดต่อไปอีกและหากใหญ่เกินไปต้นสูญเสียธาตุอาหารไปมากเกินไป
-
สัดส่วนช่อที่ตัดทิ้งต้องสัมพันธ์กับขนาดทรงพุ่ม และความสมบูรณ์ของต้น และการจัดการปัจจัยการผลิต หากไว้น้อยเกินไปก็ไม่คุ้มค่ากับการลงทุน ถ้าไว้มากอาจทำให้ผลเล็กมาก และต้นทรุดโทรมได้
-
อุปกรณ์ตัดแต่งต้องสะอาดมิฉะนั้นอาจเกิดการแพร่กระจายเชื้อโรคจากต้นที่เป็นโรคไปสู่ต้นอื่นๆ ได้
วิธีจัดการปุ๋ยเพื่อเพิ่มขนาดแทนการตัดแต่งกิ่งส้มเขียวหวาน
-
หลังผลอายุประมาณ 1 เดือนให้ปุ๋ยทางดินสูตร 16-16-16 พร้อมทำการขยายผลด้วยแคลเซียมไนเตรท 15-0-0 ทุก 7-10 วันไปจนกว่าผลจะขึ้นรูปเป็นผลยาว หัวบริเวณขั้วเป็นจุก (รูปที่ 2)
-
เมื่อผลยาวเห็นได้ชัดให้เปลี่ยนสูตรปุ๋ยเป็น เต็ทตราโปรแตสเซียม ไพโรฟอสเฟรต 0-42-56 ฉีดพ่นต่อไปทุก 7-10 วันไปจนกว่าผลจะขยายออกทางด้านข้างผลอ้วนสั้น (รูปที่ 3) นอกจากนี้ปุ๋ยตัวนี้ยังช่วยยับยั้งการแตกใบอ่อนในฤดูฝนอีกด้วย
-
ในช่วงฤดูแล้งควรฉีดพ่นด้วยสูตร 0-52-34 จนส้มเขียวหวานเป็นผลแป้น (รูปที่ 4)
-
หากส้มเขียวหวานยังไม่ถึงอายุเก็บเกี่ยวให้ดำเนินการใช้สูตร 15-0-0 พ่นต่อจนลูกยาวอีกครั้ง
-
จากนั้นใส่สูตร 13-0-46 หรือ 0-52-34 ฉีดพ่นทำให้ส้มเขียวหวานแก่และมีรสชาติดี
อุปกรณ์ที่ใช้ตัดแต่งช่อ
-
กรรไกรมือตัดแต่งกิ่ง
-
กรรไกรตัดแต่งด้ามยาว ปรับระดับได้
-
บันไดอะลูมิเนียมขนาดกลาง พับได้
เรียบเรียงโดย อาจารย์มนู โป้สมบูรณ์
