พืชหมุนเวียน แนวทางเกษตรเพื่อปรับปรุงดิน-เพิ่มรายได้ มีผลผลิตทั้งปี!
การปลูกพืชหมุนเวียน หมายถึงการปลูกพืชหลากหลายชนิดหมุนเวียนกันในพื้นที่เดิม โดยมีการจัดลำดับพืชอย่างเป็นระบบ และเลือกพืชที่ลักษณะเหมาะสมกับสภาพพื้นที่ แนวทางนี้อาจไม่ใช่เรื่องใหม่สำหรับเพื่อนเกษตรกรมือเก๋า แต่สำหรับเกษตรกรมือใหม่แล้ว การเลือกปลูกพืชหมุนเวียนจะช่วยทั้งเรื่องการปรับปรุงดิน และเพิ่มช่องทางรายได้เสริมได้อีกด้วย โดยพืชหมุนเวียนมีต้นกำเนิดจากทาสในไร่ฝ้าย อ่านเพิ่มเติมได้ที่นี่ รู้หรือไม่? การปลูกพืชหมุนเวียน ถูกคิดค้นโดยอดีตทาสในไร่!
.
ประโยชน์มากมายของพืชหมุนเวียน
การปลูกพืชหมุนเวียนนั้นอาจต้องใช้ความรู้ความเข้าใจในพืชชนิดอื่นมากขึ้น ต้องมีการจัดการหลายขั้นตอนกว่าเดิม จึงอาจมีคำถามว่า “ทำแล้วได้อะไร?” ซึ่งจริงๆแล้ว ประโยชน์ของพืชหมุนเวียนมีมากมายดังนี้
-
พืชแต่ละชนิดนั้นมีความต้องการธาตุอาหารต่างกัน เมื่อมีการปลูกพืชชนิดเดิมซ้ำๆ ธาตุอาหารชนิดนั้นก็จะขาดหายไปจากดิน การสลับชนิดพืชจึงทำให้ธาตุอาหารในดินถูกนำไปใช้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ดินมีสารอาหารอื่นๆ เพิ่มเติม รวมถึงเป็นการฟื้นฟูคุณภาพทางกายภาพของดินให้มีความร่วนซุย เหมาะแก่การเพาะปลูก
-
โรคและแมลงจะอาศัยอยู่ในพื้นที่เดิมเมื่อพบว่าพืชยังคงเป็นชนิดเดิมเสมอ การเปลี่ยนชนิดพืชจึงลดเชื้อโรคพืชในดินลง รวมถึงรบกวนวงจรชีวิตศัตรูพืชได้
-
เมื่อธาตุอาหารสมบูรณ์ มีโรคและแมลงลดลง เกษตรกรก็สามารถลดค่าใช้จ่ายในการบำรุงดินและไร่ ทำให้มีเงินเก็บเหลือใช้พัฒนาส่วนอื่นต่อไป
.
ปลูกพืชหมุนเวียนทำอย่างไร? ต้องปลูกพืชอะไรบ้าง?
ในการปลูกพืชหมุนเวียนนั้น ต้องมีการสลับปลูกระหว่างพืช 3 ชนิด ดังนี้
-
พืชช่วยสร้างดิน คือ พืชที่เพิ่มธาตุอาหารและป้องกันการพังทลายของดิน โดยพืชชนิดนี้จะมีลักษณะคลุมดินหนาแน่น ได้แก่ พืชตระกูลถั่ว ที่ช่วยเพิ่มไนโตรเจน ซึ่งเป็นพืชที่มีรากฝอยหยั่งลึกในดิน ต้องการการไถพรวนน้อย ระยะเติบโตสูงสุดในช่วงฝนมาก
-
พืชอนุรักษ์ดิน คือ พืชที่รักษาปริมาณอินทรีย์วัตถุและป้องกันการพังทลายของดินเช่นกัน เพราะไม่ถูกรบกวนบ่อยเนื่องจากต้องการการไถพรวนน้อย ได้แก่ธัญพืชต่างๆ เช่น ข้าวสาลี ข้าวไร่ ข้าวฟ่าง และพืชอาหารสัตว์ต่างๆ
-
พืชทำลายดิน คือ พืชที่ดึงธาตุอาหารจากดินไปใช้ในปริมาณมากและรวดเร็ว ปกคลุมดินน้อย ต้องการการพรวนดินบ่อยครั้งจึงทำให้ผิวดินถูกทำลาย มีระยะระหว่างแถวมากจึงไม่ยึดผิวดิน และมักจะปลูกในช่วงฝนตกชุก ได้แก่ข้าวโพด อ้อย ยาสูบ มันสำปะหลัง มันฝรั่ง และพืชผักต่างๆ
การปลูกพืชหมุนเวียนควรปลูกสลับกันเป็นวงจรทั้งหมด 3 ชนิดดังกล่าว โดยหากดินมีคุณภาพดีอยู่แล้ว สามารถเริ่มวงจรจากพืชชนิดที่ 3 เมื่อเก็บเกี่ยวก็ปลูกพืชชนิดที่ 2 และ 1 ตามลำดับ แล้ววนกลับมาที่พืชชนิดที่ 3 อีกครั้ง แต่ถ้าหากคุณภาพของดินในปัจจุบันยังไม่ดี ก็สามารถเริ่มที่พืชชนิดที่ 1 แล้วค่อยไปปลูกพืชชนิดที่ 2 และ 3 ได้ เพื่อปรับโครงสร้างดินก่อนปลูกพืชหลัก
.
อาจจะเห็นได้ว่า การปลูกพืชหมุนเวียนต้องผ่านการวางแผนอย่างดี เพื่อเลือกปลูกพืชแต่ละชนิดให้ตรงกับช่วงเวลาและฤดูกาล แต่หากมีการบริหารจัดการที่ดี ก็จะทำให้ได้รับผลดีทั้งเรื่องดินและรายได้ อย่างไรก็ตาม การหาตลาดเพื่อรองรับพืชแต่ละชนิดที่จะปลูกก็ถือเป็นเรื่องสำคัญไม่แพ้กัน สามารถสอบถามตลาดบริเวณใกล้เคียงหรือตลาดใหญ่ประจำจังหวัดเพื่อหาแหล่งรับซื้อ หากเพื่อนเกษตรกรคนไหนมีเทคนิคในการปลูกพืชหมุนเวียน หรือได้ผลดีอย่างไร แบ่งปันประสบการณ์ใต้โพสต์นี้ได้เลย เพื่อเป็นแรงบันดาลใจในการปลูกพืชหมุนเวียนให้เพื่อนเกษตกรท่านอื่นๆ และสร้างความยั่งยืนในชุมชน
.
ขอบคุณข้อมูลจาก http://e-library.ldd.go.th/library/flip/bib9571f/bib9571f.html#p=119
.
อ่านบทความอื่นๆที่เกี่ยวข้อง
“ไร่นาสวนผสม” หนึ่งทางเลือกที่น่าลอง "ไร่นาสวนผสม" หนึ่งทางเลือกที่น่าลอง
“เกษตรแนวตั้ง” ทำเกษตรในพื้นที่จำกัด ให้ได้ผลผลิตดี "เกษตรแนวตั้ง" ทำเกษตรในพื้นที่จำกัด ให้ได้ผลผลิตดี
เกษตรกรกู้โลกได้! ด้วยระบบเกษตรกรรมฟื้นฟู อ่านต่อเลย! เกษตรกรกู้โลกได้! ด้วยระบบเกษตรกรรมฟื้นฟู อ่านต่อเลย!
